De nieren: de anatomie en uitleg over de urinewegstelsel

Het urinewegstelsel is het belangrijkste uitscheidingssysteem van het lichaam en bestaat uit twee nieren. De nieren zijn twee kidneyboon vormige organen die zich links en rechts aan de achterwacht van de buikholte, één aan elke kant van de wervelkolom, achter het buikvlies en onder het diafragma (middenrif) bevinden.

De linker nier heet ren sinister en de rechternier heet ren dexter. Ze lopen vanaf het niveau van de 12^de borstwervel naar de 3^de lendenwervel en worden enigszins beschermd door de onderste ribben. Ze wegen ongeveer 150 gram. De rechternier ligt meestal iets lager dan de linker nier, vermoedelijk door de grote ruimte die de lever inneemt.

Figuur 1. Op deze afbeelding zie je de onderdelen van het urinewegstelsel.

Vanaf de nieren lopen er twee urineleiders (ureters) die de urine naar de urineblaas brengen, ook wel vesica urinaria genoemd. Hierin wordt de urine verzameld en opgeslagen. Als laatste hebben we nog de urethra (de urinebuis) waardoor de urine het lichaam verlaat, of te wel plassen (mictie).

Het urinewegstelsel speelt een belangrijke rol bij de handhaving van de homeostase van water en de elektrolyten balans in het lichaam. De nieren kan je zien als een soort afvalfabriek.

De nieren zijn de zuiveringsinstallatie van het lichaam. Ze zuiveren het bloed en produceren urine, die metabole afvalproducten bevatten waaronder de stikstof bevattende verbindingen urinezuur en ureum, overtollige ionen en bepaalde medicijnen worden in de nieren afgebroken.

Figuur 2. Een lengte doorsnee van de linker nier (ren sinister).

Wanneer we de nieren van dichtbij bekijken (figuur 2.), zien we een schors, ook wel cortex genoemd, en een merggedeelte (de medulla). In de cortex bevinden zich één tot twee miljoen nefronen. Een nefron is hoofdzakelijk een tubulus (dit is een kanaaltje) waarvan één uiteinde blind eindigt en aan het andere eind uitkomt op een verzamelbuis. Het blinde uiteinde is ‘ingedeukt’. Dit is de kapsel van Bowman en bestaat bijna volledig uit een netwerk van piepkleine arteriëlen capilliaren.

Dit heet de glomerulus. De glomeruli zijn de nierfiltertjes. Bestaande uit de glomerulair kapsel en afferente arteriole. In de piramides van de medulla vinden we de tubuli, de nierbuisjes. Alle nierbuisjes monden uit in een kelkvormig verzamelsysteem, de pyelum. Na de pyelum vertrekt de urine via de Ureter (urineleider) naar de blaas. De nierfilters kan je vergelijken met een trechter. Ze laten een belangrijk deel van het plasmawater weglekken naar de buisjes.

Dit gebeurd door een half doorlaatbaar vlies (een semipermeabel membraan), dat de bloedcellen en de plasma-eiwitten tegenhoudt. De nierbuisjes receptureren alle nuttige stoffen uit deze ruwe urine, waaronder vocht, koolhydraten en zouten. Ze bepalen de eindsamenstelling van de urine onder invloed van verschillende hormonen.

Per nierfilter kan de bloedtoevoer en -afvoer fijn geregeld worden, zodat er niet te veel of te weinig vocht geëlimineerd word. De bloedvaten die de nieren voorzien van bloed zijn de vena cava inferior (onderste holle ader) en de aorta.

Figuur 3. Opeenvolging van bloedvaten in de nier.

Om de bloedvoorziening nog duidelijker te maken staat in figuur 3. de opeenvolging van bloedvaten in de nier:

1. Als eerst stroomt er zuurstof rijk bloed door de Arteria Renalis (nierslagader)
2. Deze vertakt dan weer in kleinere slagaders en arteriolen. In de nierschors zitten de afferente arteriolen (vas afferens).
3. Dit vormt dan een arterieel capilliare netwerk, de glomerulus.
4. Het bloedvat dat hieruit volgt is de efferente arteriole (vas efferens).

• De afferente arteriolen hebben een grotere diameter dan de efferente arteriolen, wat de druk in de glomerulus verhoogd en voor de filtering door de glomerulaire capilliar wanden zorgt.

5. De efferente arterile vertakt zich in een tweede peritubulair capillaire netwerk.

• Dit is een capillair netwerk die om de tubuli zit. Hierdoor is er uitwisseling tussen de vloeistof in de buis en de bloedstroom mogelijk.
• Dit handhaaft de lokale toevoer van zuurstof en voedingsstoffen en verwijdert de afvalproducten.

6. Veneus bloed uit dit capillair verlaat uiteindelijk de nier in de vena renalis, die uitkomt op de vena cava inferior (onderste holle ader).

De nieren voeren twee belangrijke functies uit:

1. De nieren maken urine. Afvalstoffen worden hierdoor gefilterd en overtollig vocht wordt afgevoerd. Daarom worden ze rijkelijk voorzien van bloed. De nieren ondervangen zo circa 20% van het hartminuutvolume. Hier kom ik later in de blog nog op terug.

2. En Spelen ze een rol in de homeostase van onder andere de osmotische waarde, ph en bloeddruk regulatie. Hier vertel ik meer over in een ander filmpje. Hierover vertel ik meer over in mijn volgende filmpje/ blog.